ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗΣ AΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑΣ (ISTITUTO EUROPEO DELLA CONSULENZA FILOSOFICA E ANTROPOLOGIA FILOSOFICA) email: adfapostolou@yahoo.gr
L-I-N-K-S
Ο Φρόυντ με το ''Σημείωση για το μαγικό σημειωματάριο 1925'' έδωσε ουσιαστικά την απάντηση στις γνωστικές ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις & στις ''γνωστικές διεργασίες'' των ψυχολόγων. Ι) Με τον ενεργητικό άξονα που εξετάζει τα φαινόμενα επένδυσης που διαχειρίζονται τη σκέψη. ΙΙ) Τον άξονα διεργασίας σκέψης που εμφανίζεται στην υπηρεσία της παραγνώρισης και γνώσης. Έτσι η έννοια ''σκέψη'' διευρύνεται και ξεπερνά τις ''γνωστικές διεργασίες''. Οι επιρροές απο την ανάλυση του Φρόυντ πολλές μεταξύ αυτών του W.R.Bion ( 1897 - 1979 ), ο οποίος εξέτασε τις υποδομές της σκέψης και ο P.Matty ο οποίος περιέγραψε την ''ενεργητική σκέψη'' ( pensee operatoire )
Έχει την αξία του και ο έντονος διαξιφισμός του Lacan με τον εσωστρεφή συνάδελφο του Maurice Bouvet.
Οι ομάδες των περιοδικών ''La pense'' και ''La nouvelle critique'' θα μας πούν οτι το ασυνείδητο δεν αποτελεί μια ''πνευματική σούπα'' ευχάριστη σ' όλες '' τις ιδεολογικές κουζίνες''
Η φιλότιμη προσπάθεια της Mannoni να ιδρύσει ένα χώρο να ζείς Bonneil sul Marne, ουσιαστικά συνιστά ένα εγχείρημα στην παιδαγωγική και την ψυχανάλυση ( ως ορθοπεδικές επιστήμες όπως τις αποκαλούσε ) να διερωτηθούν επάνω στην ασυνείδητη επιθυμία που τις εμψυχώνει.
Ο δάσκαλος μου καθηγητής φιλοσοφίας Φράνκο Ρέλα καλεί την ψυχανάλυση να αναλάβει το ιστορικό της καθήκον. Δηλαδή αυτόν της κριτικής των ιδεολογικών σχημάτων και κινήτρων που λειτουργούν στο εσωτερικό των σημαινόντων σχηματισμών. Αναφερόμενος στον πόλεμο που έκανε ο Λακάν απέναντι στη ''ψυχολογία του εγώ'' θα υποστηρίξει οτι φθάσαμε έτσι σε μια συρρίκνωση της πολλαπλότητας του ασυνειδήτου και σε μια υπερεκτίμηση της γλωσσικής ενότητας. Παράλληλα αποθέωσαμε το σχήμα '' Άλλος '' και ''l' objet a'' ως απόλυτη προνομιακή μεταχείρηση της επιθυμίας στο σώμα, τη σεξουαλικότητα, και την οιδιπόδεια διαλεκτική. Κατ' αυτόν τον τρόπο ο Λακάν επιχείρησε μια διανοητικότητα της ψυχανάλυσης . Ας επιστρέψουμε θα μας πεί ο Ρέλλα στον Φρόυντ για να ξεπεράσουμε τον Λακάν. Ο φίλος καθηγητής φιλοσοφίας Ροβάτι, θα υποστηρίξει αντιθέτως οτι οι λακανικές μελέτες αποτελούν ενα επίμονο ταξίδι στα προβλήματα του υποκειμένου που δεν είναι τίποτε δεδομένο.
Eίναι γεγονός οτι ο Φρόυντ μελετούσε λογοτεχνία για να βρεί παραδείγματα έκφρασης του ασυνειδήτου. Έτσι θεμελίωσε την ψυχοκριτική. Πολλοί στη συνέχεια είδαν οτι η λογοτεχνία είναι ένας χώρος που εκφράζει τη μεγάλη ''Σκηνή'', δηλαδή τον αρχετυπικό λόγο, την υποκειμενικότητα, το ασυνείδητο. Eharles Mauron, Karl Abraham, M. Klein, Sarah Kofman, Jeanine Chasseguet- Smirgel κ.λ.π είναι μερικοί που ακολούθησαν αυτόν τον δρόμο . Ερεύνησαν πολύ την λογοτεχνία. Ας μη ξεχνάμε όμως και την εξαιρετική ψυχαναλυτική- φιλοσοφική μελέτη του Jaspers για τον Holderlin.
Και να υπενθυμίσουμε οτι Φρόυντ έγραψε για τους Hoffman, Shakespeare, Dostoievski, Da Vinci, Coethe Jenses, κ.λ.π . Η Μaria Bonaparte θα μας πλουτίσει στην κυριολεξία με την μελέτη της για τον Edag Poe. Ο Lacan θα οργανώσει Σεμινάριο πάνω στη νουβέλα του Poe, '' Το Κλεμμένο Γράμμα''.
Καποια σχόλια του Φρόυντ αναφορικά με την λογοτεχνία έχουν ως εξής: Για τον Λεονάρντο ντα Βιντσι μας είπε, ότι είχε ενα συναίσθημα ενοχής απέναντι στον πατέρα του και γι' αυτό άφηνε ημιτελή τα έργα του. Επίσης οτι έφτιαχνε ''ανδρογυνα'' τόσο για τα πρόσωπα ανδρών όσο και για τα πρόσωπα των γυναικών, ένα ύφος που στην συνέχεια έγινε μόδα. Για την αυτοκτονία του Νερβάλ ( θυμίζουμε οτι κρεμάστηκε απο ένα φανοστάτη με τα κορδόνια της ποδιάς της μητέρας του ) θα μας πεί ότι ήταν απολύτως αναμενόμενη πράξη, δεδομένου οτι ο Νερβάλ είχε μια αξεπέραστη σχέση με την μητέρα του. Κάποιοι ισχυρίζονται οτι ακόμη και για τον Ροβεσπιέρο είχε πεί οτι η μονομανία του ακαταπόνητου, του φανταστικού, του ανένδοτου επαναστάτη, είχε να κάνει με ισχυρές ψυχικές αναστολές συνυφασμένες με την σεξουαλική του ζωή.
Ο Φρόυντ και ο Λακάν φαίνεται πως έχουν κοινούς τόπους. Υποτίμησαν τις γυναίκες και λειτούργησαν ως ''μικρονυκοκυρούληδες'' με την κληρονομικά τους δικαιώματα, αφήνοντας σαν προίκα ότι έκτησαν.
Αναφορικά με τις γυναίκες είπαν. Ο Φρόυντ ισχυρίστηκε οτι η γυναίκα αποκτά πληρότητα μόνο όταν απορροφά το πέος. Οτι η κλειτορίδα δεν είναι γυναικείο όργανο αλλά κολοβό ανδρικό. Και οτι η ψυχολογία της γυναίκας είναι σκοτεινή, δηλαδή μια μαύρη και άγνωστη ήπειρος. Βέβαια σ' όλα αυτά η Μ.Κλάιν αντέδρασε έντονα στην φροϋδική θεωρητικοποίηση του φθόνου του πέους απο τις γυναίκες .
Η Κλάιν προσδιόρισε τη γυναίκα με έναν άλλο ορισμό και μια άλλη λειτουργία. Αλλά και ο Λάκαν θα πεί οτι η γυναίκα δεν υπάρχει υπάρχει μόνο το πέος, η γυναίκα είναι ένα άγχος και ένας φθόνος για το πέος . Η γυναίκα είναι μια μαρτυρία ευνουχισμού. Και εδώ η Ιριγκαρέ θα αμφισβητήσει τις απόψεις του Λακάν με το βιβλίο της Speculum.De l'autre femme το 1974, με συνέπεια να την απομακρύνουν απο τους λακανικούς κύκλους και να χάσει την θέση της στο Πανεπιστήμιο της Vincennes. Παράλληλα και οι δύο ( τόσο ο Φρόυντ, όσο και ο Λακάν ) θα φροντίσουν να μεταβιβάσουν την παγκοσμιοποιημένη θεσμοποίηση της ψυχαναλυτικής τους θεωρίας - με οτι αυτό σημαίνει, εταιρείες, κ.λ.π - στις κόρες τους . ( Στην κόρη του Άννα ο Φρόυντ και στην κόρη του Judith ο Λακάν που βέβαια προικοδοτήθηκε ο γαμπρός του Λακάν J.A.Miller ο οποίος είναι και ο επικεφαλής της παγκόσμιας λακανικής ψυχαναλυτικής εταιρείας.)
Συνήθως λέμε οτι το ασυνείδητο το συναντάμε στους φιλοσόφους, Νίτσε, Σοπενχάουερ, και αργότερα στον Μπερξόν.Ξεχνάμε όμως τον φιλόσοφο, κριτικό και ιδρυτή του βολονταρισμού Σάμουελ Ταίηλορ Κόλριτζ, ο οποίος σύμφωνα με τον Χέρμπερτ Ρήντ ( βλέπε το Lecture on Criticism, 1946 ) προλαβαίνει τον υπαρξισμό και τον Φρόυντ.
O Ζάν Μπωντριγιάρ μας έχει μιλήσει γαι την ''περιπέτεια'' του ασυνειδήτου ως εξής: '' Η περιπέτεια του ασυνειδήτου μπορεί να εμφανιστεί ως η τελευταία επιχείρηση της επανόρθωσης του μυστικού, σε μια κοινωνία χωρίς μυστικό, σε μια κοινωνία υπεκφυγών και αδιαφανών πράξεων. Αυτό, που ωστόσο, συμβαίνει στην πραγματικότητα, - γιατί το μυστικό δεν είναι μόνο ψυχολογικό, δεν υπάρχει μόνο ως τέτοιο , - είναι οτι το ασυνείδητο γεννιέται μαζί με τις μεθόδους και τις τεχνικές της αποδοκιμασίας του μυστικού.'' Εδώ δεν υπάρχουν σχόλια.
O Φρόυντ στο έργο του Γενική Εισαγωγή στην Ψυχανάλυση ( 1943 ) θα μας πεί ότι '' τα όνειρα αποτελούν τον τρόπο αντίδρασης του εγκεφάλου σε ερεθίσματα που του ασκούνται κατά τη διάρκεια του ύπνου.'' Ωστόσο η ερμηνευτική του ως εργαλείο αποκωδικοποίησης έχει ανάγκη τα όνειρα. Ο Βίτγκενστάιν θεωρούσε ότι τα όνειρα ζουν μέσα στην πλήρη αναξιοπιστία. ( Βλ. το έργο του Φιλοσοφικές Διερευνήσεις ). Ο Νόρμαν Μάλκομ το 1959 στο έργο του Dreaming, θα μας πεί οτι το όνειρο είναι αντιφατικό, μας επισκέφτεται παντού ώς άρνηση στην παρατήρηση. Ο Ζάν Κοκτώ θα μας πεί ότι ''το όνειρο είναι ένα υδρόβιο φυτό που πεθαίνει έξω απο το νερό. Πεθαίνει στα σεντόνια μου.'' Συνεχίζοντας ο Κοκτώ θα μας πεί οτι ''απο την εποχή του Νερβάλ, του Ντυκάς, του Ρεμπώ, η μελέτη μηχανισμού του ονείρου, έδωσε στον ποιητή τα μέσα να ξεπεράσει τα όρια, να οργανώσει τον κόσμο με διαφορετικό τρόπο, να ανατρέψει την τάξη των δεδομένων που μας καδικάζει η λογική... Κοντολογίς, ( το όνειρο) κάνει τη ποίηση ένα εκφραστικό μέσο πιό ανάλαφρο, πιό γρήγορο, πιό πρωτότυπο.''
GIORNALE.ONLINE.CONFILOSOFARE
PROFESSORI.PRATICHE FILOSOFICHE.
ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΚΡΙΤΙΚΗΣ
Οι τεχνολόγοι της συμπεριφοράς που επαγγελματικά ασκούν την Φιλοσοφική Συμβουλευτική, παρακολουθούν με μεγάλη ευκολία το ψυχοθεραπευτικό σουπερ-μάρκετ της δεκαετίας 50-60.Οι Marinoff, Raabe ( οι κλόουν της Φ.Σ. αλλά και οι Lahav, & Lebon ) τι έχουν να μας πούν για τις νέες ψυχικές παραγωγές; Γιατί δεν μιλούν οι "δευτεροτριτοβάθμιοι" σύμβουλοι για το στοιχείο υπολογισμού της σημασίας που υπάρχει στις συγκρουόμενες πράξεις; Τι έχουν να μας πούν για την προσομοίωση κάθε έμπνευσης, αντίρρησης, ιδιαιτερότητας, που αναζητούν το άλλο τους και το όμοιο τους στην ακινησίας; Ασφαλώς τίποτε. Οδηγημένοι απο τις ενοποιημένες πρακτικές, τον εργαλειακό επικοινωνιακό λόγο,και τις κανονιστικές προυποθέσεις διδάσκουν ντεμοντά συμβουλευτική του 50.
Η υπαρξιακή ψυχοθεραπεία μας λέει οτι κατανοούμε μόνο ο,τι είμαστε προετοιμασμένοι να καταλάβουμε.Το πρόβλημα της κατανόησης ήδη γνωστό απο τον Jaspers όταν μας έλεγε το πρόβλημα της κατανόησης περιέχει ένα στοιχείο κατασκευής, έρχεται στην επιφάνεια με την υπαρξιακή ψυχοθεραπεία αφήνοντας όμως ασχολίαστο το ερώτημα του Ricouer και του αναλυτή Lorenzer αναφορικά με την φερεγγυότητα της κατανόησης στο πλαίσιο των ψυχαναλυτικών διεργασιών. Πολύ περισσότερο αφήνει χωρίς κανένα προβληματισμό τις απόψεις του Wittgenstein περι κατανόησεως ( Verstehen ) και του βρετανού φιλοσόφου Peter Winch ( 1927-1977 ) όπου η σύλληψη νοήματος είναι συνέπεια των κανόνων της κοινωνικής ένταξης. ωστόσο αποτελεί πάντα ένα ερώτημα αν η κατανόηση ενέχει και τα περιορισμένα όρια της κανονικότητας. Τότε η κατανόηση δεν είναι κανονιστικά ουδέτερη ( αποψη του Π.Κονδύλη ) αλλά συνδέεται με προκαταλήψεις και αισθήματα. Εδώ υπάρχει ένα αδιέξοδο.
Oι μικροθεωρητικές συστημικές απόψεις μας αναφέρουν μεταξύ άλλων, οτι υπάρχουμε ως πληροφοριακά δεδδομένα. Τον άνθρωπο - ισχυρίζονται -τον καταλαβαίνουμε ως μονάδα, μέρος ενός ευρύτερου συστήματος, μέσα απο το οποίο κυκλοφορούν πληροφορίες και εκεί οφείλουμε να αναζητήσουμε την αλήθεια του. Όμως δεν θα έπρεπε οι συστημικοί να γνωρίζουν οτι οι πληροφορίες διαχέονται και παραμένουν απροσδιόριστες. Η Σημειλολογία αλλά και η Μεταδομική Φιλοσοφία έχουν φωτίσει το τοπίο επί του συγκεκριμένου θέματος. Έπίσης θα έπρεπε να γνωρίζουν οι συστημικοί οτι οι αξίες, τα νοήματα, οι πληροφορίες, έτσι όπως εκφέρονυαι απο τον νομέα-αφηγητή, παραμένουν ανεύρετα, όσο και αμφιλεγόμενα ζητούμενα.
Η γνωστική σχολή μιλά για μαθημένη συμπεριφορά για "γνωσία'' και ''γνωσιακή συσκευή'' κοντολογίς για μια κατάσταση ''λογοχειραγώγησης'' και για μια επιβολή του απολυτοποιημένου προσωπικού βιώματος. Όμως τόσο η συμβουλευτική όσο και και η ψυχοθεραπεία δεν προβλέπουν, δεν ελέγχουν, δεν αποδομούν για να έλθουν στη συνέχεια ως ρυθμιστές του υποκειμένου. Αλλά επιτρέπουν στο υποκείμενο να κατανοήσει γιατί δεν μπορεί πάντα να προβλέπει τα πράγματα, να τα ελέγχει και να τα ρυθμίζει. Επειδή τα πράγματα δεν προβλέπονται, δεν ρυθμίζονται και δεν ελέγχονται πάντα.
Οι απόψεις του Beres έχουν την αξία τους ανεξάρτητα αν δεν είναι πρωτότητες. Έτσι για την νοηματική αναπαράσταση μας έχει πεί:"Μια νοητή αναπαράσταση είναι ένα ασυνείδητο στοιχείο του ψυχικού κόσμου, το οποίο μπορεί να εμφανιστεί στην συνείδηση ως σύμβολο, εικόνα, φαντασία, σκέψη, συναίσθημα, ή πράξη" Μπορεί να φαίνεται η παραπάνω άποψη κοινότοπη, αλλά ομολογουμένως διεκρινίζει τις ασυνείδητες διεργασίες.
Αναφορικά με το σύμβολο - μας έχει πεί o Beres - οτι είναι το συνειδητό παράγωγο της ασυνείδητης νοητικής αναπαράστασης. Σαφώς και έχουν κατατεθεί πολλές ποιό ενδιαφέρουσες απόψεις απο τον Έκο και τον Ντεριντά.
Το άτομο που χρησιμοποιεί το σύμβολο έχει την ικανότητα να ξέρει οτι το σύμβολο δεν είναι το αρχικό αντικείμενο, έχει πεί ο Beres. Άποψη ευρέως χρησιμοποιημένη απο τις ψυχολόγους, που όμως παραμένει υπό εξέταση.
Σαφώς και το οιδιπόδειο σύμπλεγμα δεν συγχέεται πλέον με μια συγκεκριμένη φάση της ανθρώπινης εξέλιξης. Και δεν αποτελεί και την αφετηρία εξέλιξης και γενεαλογίας της ανθρώπινης υπόστασης. Φαίνεται ίσως υπερβολική η εκτίμηση του Andre Green οτι συναθρώνει ιστορία και δομή και οτι αντιπροσωπεύει την ίδια τη δυνατότητα μιας δομικής ιστορικότητας.
Η προσωποκεντρική θεωρία της αυτοεικόνας, υποστηρίζει οτι το πρόσωπο διαθέτει μια συγκεκριμένη αντίληψη και έναν ορισμό και αίσθηση του εαυτού του, "έτσι όπως θα ήθελα ιδανικά να είμαι''. Ο Rogers, o Maslow, και η ''τρίτη δύναμη'', δημιουργούν την νεύρωση της πλήρωσης, των ιδανικών και της κατασκευασμένης "χαραπότητας". Όμως κάθε πλήρωση, ιδανικό ή κάθε εμπειρία νοήματος, απαμακρύνονται όσο τα πλησιάζουμε.'Ολα τα παραπάνω βρίσκονται στον ορίζοντα των αναλογιών τους, με την ακινησία τους και συνεπώς κατοικούν με την ακύρωση τους. Βέβαια οι Rogers, Maslow, κ.λ.π, δεν κατάλαβαν οτι έφτιαξαν το πένθος της πλήρωσης, του ιδανικού, της "χαροπότητας". Είμαστε παιδιά της εποχής μας, έλεγε ο Χέγγελ, και ως παιδιά της εποχής τους οι παραπάνω πληρώνουν το τίμημα τους. Σήμερα είναι εντελώς ξεπερασμένοι.
ΣΥΝΕΙΡΜΟΙ ( Απο τις συναντήσεις με τους Ευρωπαίους Φιλοσοφικούς Συμβούλους. Ιταλούς, Γάλλους, Ισπανούς, Πορτογάλους, Βέλγους )
Οι ρόλοι και οι ίντριγκες ξεδιπλώνονται ηγεμονικά στην πρόζα της ζωής.
Κάθε ερμηνεία αιωρείται πάνω απο εμάς και μας ζητά εκβιαστικά να λογοδοτήσουμε.
Η επιτυχία και η αποτυχία εκπληρώνουν την συνάντηση τους με τον άνθρωπο σαν παράξενη δωρεά.
Ξεπερνάμε πάντα αυτό που κατέχουμε.
Τις σχέσεις μας δεν τις ορίζουμε, αλλά ούτε και μας ορίζουν, πρωταγωνιστούν όμως στο χρόνο.
Οι ηθικές, οι ιδεολογίες, οι μόδες, τα ενδιαφέροντα, οι τεχνικές, έχουν το δικό τους περιορισμό και είναι έτοιμες να παραχωρίσουν τη θέση τους με ευκολία σε καινούργιες προστασίες.
Η μοναξιά δεν είναι εγκατάλειψη, ούτε η κοινωνικότητα δαιμονική εορτή και οι δύο φανερώνουν στο βάθος τους μια υψηλή μέριμνα.
Η μορφή δεν έχει τίποτε το τελικό παραμένει πάντα μια υπαινεκτική υπόσχεση.
Τα αντίθετα κλείνουν τις πόρτες της ζωής μας με ασφάλεια και μας κρατούν έγκλειστους.
Το απόλυτο είναι αυτό το σχετικό. Το αιώνιο είναι αυτό το εφήμερο. Η απάντηση κρύβεται στον ενιαίο συμπαντικό παλμό της ερώτησης. Το μυστικό είναι πολύ φανερό.
Οι αλλαγές που ψάχνουμε ανακλαδίζονται στους αστερισμούς του εγώ.
Ο άνθρωπος κάποτε κήρυξε τον εαυτό του ένοχο απέναντι στον θεό, σήμερα κήρυξε τον εαυτό του ένοχο απέναντι στις ανακλάσεις των προσομοιώσεων.
Τα λυτρωτικά ιδεολογικά συστήματα, θρησκευτικά, φιλοσφικά, πολιτικά, ψυχο-οντο-τεχνικά, είναι ψυχολογικά εφευρήματα με τα οποία αυταπατάται η ορμή της ζωής για αληθινή επιθυμία και υπέρβαση.
Δείτε και την ιστοσελίδα:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου